«علی شاه حاتمی» فیلمنامه نویس، تهیه کننده و کارگردان سینما و تلویزیون در گفت و گو با خبرنگار سینماپرس در واکنش به برگزاری مستقل جشنواره جهانی فجر که از هفتم تا دوازدهم آذرماه در شهر شیراز برگزار خواهد شد؛ اظهار داشت: وقتی درباره جشنواره جهانی فجر صحبت می‌کنیم، طبیعتاً فیلم‌هایی که قرار است در آن شرکت کنند باید ویژگی‌های جهانی داشته باشند تا بتوانند با آثار دیگر کشورها رقابت کنند. مسئله مهم برای من این است که با توجه به شرایط سیاسی و اجتماعی کنونی، قرار است از چه کشورهایی فیلم داشته باشیم! وقتی می‌گوییم «جهانی»، منظور فقط افغانستان، سوریه، عراق، ترکیه یا «بورکینافاسو» نیست!

وی افزود: به یاد دارم در گذشته که خودم داور بخش بین‌الملل جشنواره فیلم کودک بودم، از سراسر دنیا فیلم شرکت می‌کرد؛ فرانسه فیلم داشت، آلمان فیلم داشت، و هرچند آمریکا حضور نداشت، اما بیشتر کشورهای اروپایی و دیگر نقاط جهان آثارشان را ارسال می‌کردند. حالا سؤال من این است که کدام کشور حاضر است فیلم مهم خود را برای مشارکت در جشنواره جهانی فجر ارسال کند!

وی تاکید کرد: این مسئله زمانی جدی‌تر می‌شود که در نظر بگیریم سینمای ایران جایگاه مهمی در جهان دارد، اما به‌واسطه تحریم‌ها، بسیاری از کشورها اجازه نمی‌دهند فیلم‌های ما در جشنواره‌های خارجی نمایش داده شود. برخلاف گذشته، ما امکان حضور در بازارهای فیلم را هم نداریم.

کارگردان فیلم های سینمایی «تورقوزآباد» و «رویای سینما» با طرح این پرسش که وقتی چنین محدودیت‌هایی وجود دارد، اساساً «جشنواره جهانی» چه معنایی پیدا می‌کند؛ تصریح نمود: آیا باید به یک یا دو فیلم از افغانستان، پاکستان یا عراق بسنده کنیم! فیلم‌هایی که به‌نظر من سطح‌شان حتی از جشنواره فجر هم پایین‌تر است. اینکه جشنواره را به‌عنوان دریچه‌ای برای معرفی سینمای خودمان تعریف می‌کنند، سؤال این است که دقیقاً قرار است جشنواره جهانی فیلم فجر را به‌عنوان دریچه‌ به چه کسی معرفی کنیم؟!

وی متذکر شد: بنابراین سؤال من این است که دقیقاً چه چیزی را قرار است به چه کسی معرفی کنیم؟ چه کشوری را می‌خواهیم دعوت کنیم و در چه عرصه‌ای می‌خواهیم حضور پیدا کنیم و خودمان را نشان بدهیم؟ جشنواره بین‌المللی تعریف مشخصی دارد.

شاه حاتمی با انتقاد از عملکرد پیشین متولیان برگزاری جشنواره فجر بیان کرد: در گذشته، با چهار کشور همسایه مثل سوریه و… سعی می‌کردیم این فقدان را پنهان کنیم؛ این کار واقعاً احمقانه و مسخره بود. برای جشنواره‌ای که پسوند «بین‌المللی» دارد، این رفتار کاملاً نادرست است. مگر اینکه امروز وضعیت ما آن‌قدر خوب شده باشد و کانال‌های ارتباطی‌مان آن‌قدر تقویت شده باشد که بتوانیم از آلمان، فرانسه، ایتالیا یا هر کشوری که دانش فیلم‌سازی دارد فیلم بیاوریم.

وی تاکید کرد: اگر چنین رقابتی بین فیلم‌های ایرانی و آثار بین‌المللی شکل بگیرد، آنگاه می‌توان گفت جشنواره بین‌المللی فجر معنای درستی پیدا کرده است.

تهیه کننده فیلم های سینمایی «ماهان» و «حرف آخر» در پاسخ به انگیزه تصمیم گیرندگان برای جدایی بخش بین المللی و داخلی جشنواره فیلم فجر، اظهار داشت: من نمی‌دانم؛ من در سیاست‌گذاری دخالت ندارم. به نظرم این جداسازی بخش ملی و جهانی فجر نوعی اعلام حضور یا بیانیه است؛ یعنی اینکه «ما هم هستیم». ولی بودن ما زمانی معنا پیدا می‌کند که جشنواره به‌درستی برگزار شود و واقعاً فیلم‌های بین‌المللی در آن حضور داشته باشند. ما یک پسوند «فجر» داریم و یک پسوند «بین‌المللی». اما با پسوند که چیزی ثابت نمی‌شود؛ ماهیت جشنواره است که اهمیت آن را مشخص می‌کند؛ فیلم‌های حاضر، مهمانان، داوران و جوایز جشنواره نشان‌دهنده اهمیت آن هستند. وگرنه اسم‌گذاری کار ساده‌ای است؛ من هم می‌توانم در محله‌مان جشنواره بین‌المللی برگزار کنم، ولی سؤال این است: با چه فیلمی! با چه افتخاری! با حضور چه فیلم‌سازانی!

وی افزود: اگر صرفاً قرار باشد مجوز بگیریم و مثلاً یک فیلم آلمانی یا ایتالیایی را نمایش بدهیم، این دیگر جشنواره نیست؛ شبیه «هفته فیلم» است. جشنواره قوانین و تعاریف خاص خود را دارد، به‌خصوص در مورد جشنواره‌های رده A. من نمی‌دانم الان جشنواره جهانی فجر در چه رده‌ای قرار می‌گیرد؛ اما قبلاً که برگزار می‌شد، اگر مرور کنیم، از سراسر دنیا فیلم می‌آمد، مهمان و داور بین‌المللی حضور داشت و فیلم‌ها واقعاً شرکت می‌کردند و جایزه می‌گرفتند. حالا سؤال این است: آیا امروز امکان انجام چنین کاری را داریم؟ آیا امروز تعامل مؤثری با سینمای جهان و با کارگردان‌های بین‌المللی داریم؟ یا فقط شعار می‌دهیم و چیزی را بزرگ می‌کنیم؟ جشنواره جهانی تعریف دارد و جشنواره محلی هم تعریف خودش را دارد.

او ادامه داد: برای مقایسه، حدود ده یا پانزده سال پیش در امارات جشنواره‌ای با جوایز قابل‌توجه برگزار شد به نام جشنواره خلیج؛ ولی تمام فیلم‌های آن متعلق به کشورهای عربی بود و عملاً خارجی نداشت. یعنی یک جشنواره بود، اما فقط یک‌بار برگزار شد و فیلم‌هایش منحصر به کشورهای عربی حوزه خلیج فارس بود.

«علی شاه حاتمی» در پایان این گفت و گو خاطرنشان ساخت: حالا اگر ما بخواهیم با حضور چند کشور همسایه مثل سوریه، چین یا روسیه جشنواره برگزار کنیم، به نظرم این با مفهوم واقعی «بین‌المللی» مغایرت دارد. جشنواره بین‌المللی تعاریف مشخص خود را دارد.